Blogserie over auteursrecht
Deel 3: Openbare ruimtes en portretrecht
Beeldbalie werkt dagelijks met beeld en we weten dan ook alles van auteursrecht. De basis van het auteursrecht delen we in een serie blogs. In deel 1 vertelden we over de aapselfie, in deel 2 gingen we in op de uitzonderingen. Dit blog gaat over kunst en portretrecht.
Rechtenvrij bestaat niet
Op elk beeld zit auteursrecht en daarom bestaat rechtenvrij beeld niet. Met rechtenvrij beeld wordt vaak een foto of illustratie bedoeld die je eenmaal koopt en dan (soms meerdere keren) kunt gebruiken. Ook op dit beeld zit auteursrecht. Dus je mag het beeld niet verkopen en je hebt het beeld niet exclusief.
Een maker kan de rechten van het verveelvoudigen, publiceren en reproduceren wel overdragen. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij beeld dat wordt gemaakt voor een reclamecampagne. Het bedrijf waar de reclamefoto voor gemaakt is, kan het beeld zo vaak gebruiken als zij wil binnen een afgesproken periode. De maker behoudt het auteursrecht, maar kan het werk niet meer zelf verkopen.
Collages en andere aanpassing
Ook als je een foto bewerkt, bijvoorbeeld door deze op te nemen in een collage, berust het auteursrecht bij de maker. Je mag het beeld dus niet op die manier (in een collage) zonder toestemming verveelvoudigen of reproduceren.
De Erasmusbrug in Rotterdam bevindt zich in de openbare ruimte.
Kunst in de openbare ruimte
Omdat ook het werk van architecten en kunstenaars onder het auteursrecht valt, mag je niet zonder meer een foto van een kunstwerk of gebouw verveelvoudigen of reproduceren. Als een werk zich in de openbare ruimte bevindt, wordt het weer een ander verhaal. Een brug in de stad en een kunstwerk op een rotonde bevinden zich in de openbare ruimte. Een foto daarvan kan in veel gevallen zonder toestemming van de maker openbaar worden gemaakt. Hierbij is het belangrijk dat het werk afgebeeld wordt, zoals het in de omgeving te zien is. Als je een foto of illustratie van een kunstwerk prominent commercieel wilt gebruiken, bijvoorbeeld de Erasmusbrug als onderdeel van je logo, heb je wel toestemming van de maker nodig.
Kunst in musea
Kunst die zich niet in een openbare publieke ruimte bevindt, zoals in musea, mag je niet zonder meer publiceren of reproduceren. Naast de maker van het kunstwerk, heeft ook het museum het recht om hier kosten voor in rekening te brengen, of om het gebruik niet toe te staan. Gelukkig stellen steeds meer musea hun collecties open. Zo heeft het Rijksmuseum 150.000 kunstwerken vrijgegeven voor gebruik via de Rijksstudio.
Portretrecht
Een ander recht waar je mee te maken krijgt als je beeld gebruikt, is portretrecht. Het portretrecht beschermt personen tegen het ongewenst publiceren van hun afbeelding. Als je een foto waarop een herkenbaar persoon staat, wilt gebruiken, moet je deze persoon om toestemming vragen.
Je kunt ervan uitgaan, dat iemand bezwaar maakt op het moment dat een foto van hem/haar gebruikt wordt voor een reclame of wanneer de wijze van afbeelden schadelijk is voor het imago van de persoon.
Meer weten?
De vele – soms hilarische – rechtzaken die over beeldrecht gaan, zijn leerzaam en leuk. Wij weten waar we het over hebben als het over beeldrecht gaat. We kunnen en willen er graag nog veel meer over vertellen. Bijvoorbeeld tijdens een workshop over beeldrecht.
Neem contact met ons op als je meer wilt weten!
Lees hier de andere blogs uit deze serie over auteursrecht:
Deel 1 – Auteursrecht aan de hand van een aapselfie